Dyrektor z kółkiem w uchu i godziny prawdy.

W ostatnich latach wciąż było o nim głośno. Rozstanie z mediami publicznymi (2019-2020); w tle polityka. Zarzuty o naruszanie (w przeszłości) autonomii cielesnej koleżanek z redakcji (2020, 2024); w tle moralność i obyczajowość. Ekscytacja orientacją seksualną jego syna (2018-2024); w tle ludzka ciekawość. Można by dojść do wniosku, że Michał Olszański jest skandalistą. A on jest po prostu wszystkim znaną twarzą z ekranu i głosem z głośnika, który wszyscy znają, a za to płaci się wysoką cenę. Nie odniosę się do wspomnianych przed chwilą wątków. Zajmowała się nimi cała Polska. Chciałbym napisać w tym tekście o drodze zawodowej Michała. Szukał na tej drodze zmian, ale dbał też o konsekwencję.

Pochodzi z Kielc. Smykałkę dziennikarską wyniósł z rodzinnego domu (oboje rodzice wykonywali ten zawód). Postawił jednak na resocjalizację i pracę z młodzieżą. W 1977 roku ukończył Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego. Razem z Katarzyną Miller pracował w klubach mieszkańców na warszawskich osiedlach Piaski i Ursynów. Zaangażował się w działania Solidarności. Potem upomniał się o niego SOS:

- (…) trafiłem do zespołu Jacka Jakubowskiego, znanego psychologa, szefa Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, który troszeczkę w opozycji do Marka Kotańskiego też zajmował się młodzieżą z uzależnieniami. Jakubowski wypracował swój własny styl pracy i miał bardzo duże sukcesy. Dziś ci z tych pierwszych ćpunów kompociarzy, którzy przeżyli, potwierdzają, że SOS był dla nich jedyną możliwą szansą odbicia się. (…) Trafiłem tam w ’82 roku i pracowałem jako wychowawca do ’85. A jak Jacek był już totalnie przemęczony i chciał zrezygnować, udało się mnie wrzucić na dyrektora. Mimo że miałem wcześniej polityczną wpadkę, bo mnie aresztowali w stanie wojennym.

W SOS-ie zapamiętano jego zaangażowanie, charyzmę i poczucie humoru. Zosia Ochab opowiadała, że Misiek (tak go tutaj nazywano) potrafił przyjść na dyżur i zakomunikować obecnym w Ośrodku: „Idziemy lepić bałwana”. No i zbuntowana młodzież podążała za Miśkiem lepić bałwana. Twórca SOS-u, Jacek Jakubowski dostrzegł w nim świetnego lidera. Z nadania Jacka rządził SOS-em przez siedem trudnych lat (1985-1992). Jakim był dyrektorem? Lucyna Bojarska wspominała swoją pierwszą wizytę na Grochowskiej:

- Mój przewodnik podszedł do grupy, która z uwagą przeglądała jakieś fanziny i oglądała bajeranckie koszulki: - Misiek, ktoś do ciebie. No dobra. Ale ten facet z kółkiem w uchu i w spranej koszulce jakiejś angielskiej kapeli na pewno nie wyglądał na dyrektora. Rany! Inny świat. Misiek spojrzał uważnie i odłożył zina: - Słucham?

Dyrektor z długimi włosami, kucykiem i kółkiem w uchu. Nie przypadkiem tytuł jego opracowania o Szkolnym Ośrodku Socjoterapii brzmiał: „Alternatywni dorośli alternatywnej młodzieży” (Warszawa 1988). Był uważny i serdeczny. Potrafił porozmawiać z każdym z pracowników i podopiecznych, zapytać o to, co go gryzie. Pamiętał te rozmowy. Dawał wsparcie. Był też świetnym showmanem. Prowadzone przez niego obrady forum do dziś kojarzą się z nieustającymi salwami śmiechu uczestników. Potrafił mówić rzeczy niepopularne. Nie podlizywał się społeczności. Nie miał z racji pełnionej funkcji żadnych przywilejów. Nie dysponował gabinetem. Krążył  po SOS-ie, ważne sprawy załatwiając „w biegu”. Starał się kontynuować dzieło Jacka. Ten styl pracy wyczerpał dość szybko jego siły. Jak sam opowiadał:  

- (…) po dziesięciu latach mocnej eksploatacji dobitnie poczułem, że muszę to skończyć. (…) Mieszkaliśmy z Magdą (żona Michała Olszańskiego - przyp. JS) na Ochocie, na drugim niż SOS końcu Trasy Łazienkowskiej. Przy Pomniku Lotnika, dodatkowo był to parter. Genialny punkt, każdemu było po drodze, toteż mieszkanie szybko się stało świetlicą. Od rana do wieczora przychodzili dawni bądź aktualni uczniowie. Aż zauważyliśmy, że zasłaniamy wieczorem okno, tak żeby nie widzieli, że Olszański jest i można wpaść na herbatę. Trzeba więc było z tym skończyć.

Przeniósł się do mediów. Był w końcu synem dziennikarzy. Postawił na dziennikarstwo sportowe: 

- „Wskoczyłem” do sportu na początku lat 90. (zakładam, że był to rok 1992 - przyp. JS). Zmieniłem zawód - przeszedłem z oświaty, z pracy z trudną młodzieżą do Radia Kolor, gdzie zaproponowano mi dziennikarstwo sportowe. To był dla mnie dziewiczy teren, ale miałem tradycje rodzinne, bo mój ojciec zajmował się sportem.

W 1995 podjął pracę w radiowej Trójce, dla której również , przez całe lata, prowadził audycje sportowe („Trzecia strona medalu”, „Potrójmy o sporcie”). Podczas mundialu w Niemczech w 2006 roku współpracował też z Polsatem. Nie ograniczył się do relacjonowania sportowych wyczynów. Włączył się w przedsięwzięcie o nazwie Olimpiady Specjalne Polska. Został jego ambasadorem. Do dziś propaguje idee tego ruchu. Działa na rzecz tworzenia pozytywnego wizerunku osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich społecznej inkluzji realizowanej poprzez sport: 

- Dla mnie to fenomenalny pomysł. Po pierwsze, pozwala tym osobom wyjść z domu. Przecież w Polsce przez wiele lat było tak, że ich praktycznie się nie widziało. Tymczasem poprzez trening, poprzez sport, poprzez kluby, poznają oni swoje możliwości - tłumaczy.

Szkoli zawodników Olimpiad Specjalnych w zakresie  autoprezentacji oraz wypowiedzi publicznych. Jest ich rzecznikiem. Relacjonuje zawody międzynarodowe i krajowe, w tym Światowe Igrzyska Olimpiad Specjalnych (letnie i zimowe). Prowadzi  eventy organizowane przez Olimpiady Specjalne Polska. W roku 2015 za zaangażowanie dla tego ruchu otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. Dostrzega nietypowość i wyjątkowość sportu osób z niepełnosprawnością intelektualną: 

- Jest coś fantastycznego w tej ich rywalizacji. Nie ma zawziętości, która towarzyszy skomercjalizowanemu sportowi, podporządkowanemu mediom, pieniądzom, biznesowi. Jest za to taka spontaniczność. Prawdziwość reakcji. Tam nikt niczego nie udaje. Z Olimpiad Specjalnych wynoszę ogromną świeżość. Jest w nich taki sport, którego już trudno szukać na wyczynowych arenach.

Sport to jednak nie wszystko. Michał jest mistrzem prezentacji telewizyjnego reportażu. Od ćwierć wieku, choć z przerwami, pozostaje twarzą „Magazynu Ekspresu Reporterów”. Ten  reporterski  program emitowany jest w Telewizji Polskiej od 1999 roku. Zapewnił swoim twórcom cztery Telekamery, w tym jedną złotą.  Był i jest nagradzany w różnych konkursach za poruszanie problemów społecznych i humanitarne do nich podejście. Cieszy się nieustającym zainteresowaniem widzów. Michał Olszański prowadził go naprzemiennie z Martą Kielczyk. Od 2018 roku dołączyła do nich Barbara Włodarczyk. W 2020 roku Michał został odsunięty od prowadzenia MER. Wrócił do niego w roku 2024. Redakcja programu współpracuje z najlepszymi reporterami regionalnych ośrodków TVP. Docierają oni wszędzie, gdzie dzieje się coś ważnego. Pokazują zwykłych ludzi, ich sukcesy i porażki, radości i smutki.

Dla porządku zaznaczmy również, że Michał Olszański przez wiele lat prowadził w telewizji publicznej poranny program „Pytanie na śniadanie”, pokazując się w nim m.in. z Maciejem Dowborem, Iwoną Kubicz, Anną Popek oraz Moniką Zamachowską (Richardson).

Warto poświęcić więcej uwagi jego działalności radiowej. W Programie 3 Polskiego Radia nadawano przez dłuższy czas (na ogół w piątek) „Godzinę prawdy”. W latach 2011-2020 odbył w ramach tej audycji przeszło pół setki rozmów. Odwołując się do redakcyjnego opisu: 

- (…) siłą „Godziny prawdy” są nie tylko znakomici rozmówcy i ich ciekawe, często dramatyczne historie, ale również osoba Michała. To Michał, jak mało który dziennikarz, potrafi słuchać, ma w sobie empatię oraz ciekawość, którą nazwałabym ciekawością dziecka. Jego bezpretensjonalny styl bycia i sposób prowadzenia rozmowy, otwierają najbardziej zamkniętych. Michał potrafi dotknąć sedna sprawy, nie dotykając rozmówcy.

 Nic dodać, nic ująć. Bohaterowie wywiadów to niejednokrotnie osoby z pierwszych stron gazet, np. Robert Biedroń, Marek Dyjak, Krystyna Janda, Władysław Kozakiewicz, Monika Kuszyńska, Jerzy Owsiak czy Szewach Weiss. Obok nich wzięli w nich udział ludzie mniej znani, ale nie mniej interesujący, np. (z kręgów sosowych) Jarosław Guła, Piotr Romanowski czy Mirosław Wieteska. Prowadzący program dopatruje się jego sukcesu w umiejętnościach, które nabył w SOS-ie:

- Myślę, że prawie dziesięć lat pracy z tymi młodymi ludźmi, gdzie myśmy nie trzymali dystansu nauczyciel - podopieczny, bardzo mnie ukształtowało i teraz procentuje w innej już przestrzeni. Myśmy tam pracowali na bardzo bliskich emocjach. Mieliśmy raz w tygodniu niesamowite spotkania i ja właśnie wtedy, myślę, nauczyłem się wysłuchiwania tego, co ktoś mówi. Było to niezwykle ważne, ponieważ ci młodzi pogubieńcy zawsze mieli poczucie, że nikt nie chce ich słuchać.”

W roku 2020 musiał odejść z Trójki. W 2021 r. podjął pracę w Radio 357. Stworzył tam audycję „W cztery oczy”, w bardzo podobnej formule. Jest mistrzem rozmowy. Pełen uwagi, taktu i szacunku dla swych rozmówców. Słucha ich opowieści, ale równocześnie konfrontuje ich z rzeczywistością. Prowadzi ich drogą szczerości. Zupełnie jak kiedyś w SOS-ie. I tak wygląda klamra, która łączy dwa ważne okresy życia Michała Olszańskiego w jedną, myślę, że spójną całość.

Fotografie pochodzą z zasobów Internetu.